Lọng Bướm - Một nét văn hoá Việt Nam

Tại Việt Nam, nghề làm lọng được du nhập từ Trung Quốc vào năm 1520 nhờ sứ thần Lê Công Hành (triều đại Lê Chiêu Tông) và làng Hiền Lương độc quyền sản xuất lọng, sau này trở thành một phố nghề của Hà Nội ở gần Hồ Nhỏ - một cách gọi của các tác giả về hồ Hoàn Kiếm…

Điều thú vị là thời gian qua, người khôi phục sản phẩm thủ công từng được in trong bộ sách “Technique du peuple Annamite” (Kỹ thuật của người An Nam) do cố học giả người Pháp Henri Oger thực hiện vào năm 1908-1909 lại là một chàng trai thế hệ 9x Phùng Nguyễn Anh Khoa. Anh Khoa cho biết, thực tế thì hiện tại, anh chưa tìm được nhiều thông tin về loại lọng bướm. Theo quan điểm của anh thì đây là một đồ vật mang ý nghĩa quà tặng, trang trí trong nhà hơn là sử dụng trong đời sống, kiểu như những tấm khánh mừng thọ, mừng hôn sự…

(Thông tin tham khảo từ báo Nhân dân)

-----------------

Trong lần đi Hội An mùa xuân vừa qua, tôi tình cờ thấy một cô gái cầm chiếc lọng bướm rất xinh, cô ấy nhiệt tình cho tôi mượn xem và chụp vài bức hình. Đó là lần thứ hai tôi chạm tay vào lọng bướm. Giá thành để mua một chiếc lọng khá cao nên dù thích, với tôi đây vẫn là vật xa xỉ.

Thấy tôi cứ xoay chiếc lọng trên tay, trầm trồ mãi, chồng tôi bảo:
“Để anh làm cho em một chiếc.”
“Khó lắm, anh làm được không?”
“Anh không biết nữa...”

Tôi nghe vậy rồi cũng không quá mong chờ, vậy mà anh ấy đã làm được.
Tôi đã có chiếc lọng bướm riêng của mình, xinh đẹp và rực rỡ...


-----------------

Tên gọi "lọng bướm" xuất phát từ hình dáng của chiếc lọng – một chiếc dù lớn với những hoa văn trang trí tinh xảo, như đôi cánh của những con bướm bay lượn, tạo nên sự mềm mại, duyên dáng.

Trong thời kỳ phong kiến, những chiếc lọng bướm được sử dụng trong các nghi lễ trọng đại như lễ đăng quang, các buổi tiếp đón sứ thần hay trong các cuộc diễu hành. Lọng bướm không chỉ là vật phẩm để che nắng mà còn thể hiện sự tôn kính, trang trọng. Giai cấp quý tộc thường sử dụng lọng bướm khi ra ngoài.


Ngày nay, dù không còn được sử dụng rộng rãi trong cuộc sống hàng ngày nhưng lọng bướm vẫn tồn tại trong dịp lễ hội, đặc biệt là trong các lễ hội truyền thống, lễ hội đình, hội làng.

Điều đặc biệt là lọng bướm không chỉ thể hiện sự tỉ mỉ trong việc chế tác mà còn phản ánh sự tinh tế trong gu thẩm mỹ của người Việt Nam. Những chiếc lọng bướm thường được trang trí bằng hình ảnh bướm, hoa lá, những họa tiết mang đậm bản sắc văn hóa dân gian Việt Nam, thể hiện sự hòa hợp giữa thiên nhiên và con người. Việc gìn giữ và phát huy nghệ thuật làm lọng bướm không chỉ giúp bảo tồn di sản văn hóa mà còn mở ra cơ hội để thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về các giá trị văn hóa của ông cha.


Với tôi, lọng bướm không chỉ là một sản phẩm thủ công đẹp mắt mà còn là một biểu tượng văn hóa của người Việt. Với sự ra đời và phát triển qua nhiều thế kỷ, lọng bướm đã góp phần tạo nên bản sắc văn hóa dân tộc, trở thành phần không thể thiếu trong các nghi lễ truyền thống, thể hiện sự tôn kính, sự trang trọng và tình yêu thương đối với tổ tiên, đất nước. Dù xã hội có thay đổi, lọng bướm vẫn là một minh chứng sống động cho sự kiên trì bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam.